Door de muziekgeschiedenis heen hebben uiteenlopende groepen zoals Underground Resistance, Slipknot en Madvillain ervoor gekozen hun gezichten te verbergen, elk om heel verschillende redenen. Hieronder verkennen we tien van de meest opmerkelijke voorbeelden en de motieven achter hun gemaskerde esthetiek.

Waarom je gezicht verbergen?

Zonder twijfel is David Bowie altijd de meester van de vermomming geweest. Of het nu als Ziggy Stardust, The White Duke of Aladdin Sane was, Bowie toonde de kracht van een alter ego om los te breken van vooroordelen en concepten te belichamen die de muziek overstijgen.

Sindsdien hebben artiesten van allerlei pluimage, bands, soloartiesten, producers en rappers, een esthetiek omarmd die verder gaat dan simpele kostuums: of het nu is om hun privacy te beschermen, een visueel icoon te creëren of simpelweg voor pure marketing.

Kraftwerk – Avant-garde

De pioniers van de elektronische pop en grondleggers van de techno begrepen al vroeg dat hun muziek een toekomstvisie had. Om dit te benadrukken, verschenen ze op het podium in pakken, met glad naar achteren gekamd haar. Hoewel ze geen maskers droegen, gebruikten ze wel make-up om hun menselijke trekken uit te wissen en zich te transformeren tot robots. Hun bewegingen waren mechanisch en ze verstopten hun “menselijke” gestes, waardoor elke show een metafoor werd voor de man-machine utopie.

Residents – Verwarring

Niemand weet wie deel uitmaakt van deze mysterieuze groep, beroemd om hun reusachtige oogvormige hoofden. Door elke persoonlijke eigenschap uit te wissen, dwongen The Residents het publiek om te luisteren naar het onverwachte: hun stukken waren Dadaïstisch geïnspireerde klank- en beeldcollages die bedoeld waren om te desoriënteren. Hier wordt het masker een uitnodiging om alle logica los te laten en je mee te laten voeren door het absurde. Ze hebben altijd bepleit dat ware klankkunst alleen uit anonimiteit kan voortkomen.

Kiss – Marketing

Toen Kiss besloot zich op te maken en latexkostuums te dragen geïnspireerd op Alice Cooper en de New York Dolls, hadden ze geen idee dat ze hiermee een enorm commercieel imperium zouden opbouwen. Gene Simmons, Paul Stanley en co. bedachten een circus van geschminkte personages: de Demon, de Starchild, de Catman en de de Spaceman of Space Ace. Al snel stond hun iconische stijl op posters, T-shirts, strips, actiefiguren en zelfs schoonheidsproducten. Hiermee bewezen ze dat hun business niet beperkt was tot muziek, maar ook draaide om de fantasie die ze aan de wereld verkochten.

Mortiis – Fantasie

Iedereen die mij kent weet dat ik een enorme fan ben van het genre dat bekendstaat als Dungeon Synth, en ik kon de man die als grondlegger ervan wordt beschouwd, natuurlijk niet van deze lijst weglaten. Nadat hij zijn eerste album had opgenomen met Emperor, verliet bassist Håvard “Mortiis” Ellefsen de band om een personage tot leven te brengen dat zo uit een gotisch verhaal leek te komen, dankzij zijn iconische heksenneusmasker en gewaad. Dit was niets nieuws binnen de Black Metal, ik had talloze bands kunnen noemen zoals Immortal, Mayhem of Gorgoroth, maar Mortiis was de eerste die kostuums, synthesizers en middeleeuwse klanklandschappen samenbracht tot een totale fantasie-ervaring. Zijn masker opende portalen naar kerkers en vervallen kastelen, waardoor elk album aanvoelde als een ritueel om naar een andere wereld te reizen.

Underground Resistance – Verzet

Laat in de jaren 80 begonnen “Mad” Mike Banks, Jeff Mills en hun vrienden in Detroit hun gezichten te verbergen achter zwarte sjaals en bivakmutsen, niet om mysterie te creëren, maar om een politiek statement te maken. In een stad geteisterd door de-industrialisatie en de sociale spanningen van het post-Reagan-tijdperk, ontstond Underground Resistance als een anoniem collectief dat vocht tegen gentrificatie en racisme met militante techno. Net zoals Public Enemy dat deed met hiphop, wilden zij Afro-Amerikaanse jongeren aantrekken tot techno, hoewel het genre bij dat publiek nooit echt aansloeg. Tegenwoordig overstijgt hun nalatenschap het genre: UR is nu een legende.

Slipknot – Ritueel

In 1999 verschenen negen onheilspellende figuren uit de rook in Iowa, gekleed in rode overalls en met maskers die net zo verontrustend waren als hun geluid. Elk lid droeg een ander gezicht, van een latexmasker met dreadlocks tot een gasmasker, en een nummer getatoeëerd op hun overall, waarmee elk persoonlijk ego werd uitgewist. Op het podium bood Slipknot een waar ritueel van collectieve catharsis, wat het gevoel van een “zwerm” versterkte. De anonimiteit van hun kostuums verenigde band en publiek, en een zee van zwarte T-shirts vulde de zalen, het bewijs dat hun gemaskerde woede ook een magneet voor de markt was.

Daft Punk – Futurisme

In de jaren 90 begon het iconische Franse duo tijdens promotieoptredens zwarte zakken over hun hoofden te dragen. Daarna stapten ze over op Halloweenmaskers en uiteindelijk op robothelmen geïnspireerd door pulp-sciencefiction, die hen onsterfelijk maakten. Het kitscherige element van de helmen, samen met de kostuums en de glanzende esthetiek van hun videoclips, paste perfect bij hun muziek en maakte hen tot de culturele iconen die ze vandaag zijn.

Gorillaz – Transmedia

Toen muzikant Damon Albarn en illustrator Jamie Hewlett Murdoc, 2-D, Noodle en Russel tot leven brachten, deden ze dat zonder hun eigen gezichten te verbergen, maar door zichzelf… virtueel te transporteren. Het “masker” is hier grafisch: stripfiguren die een universum bewonen dat zich uitstrekt over websites, videogames en geanimeerde muziekvideo’s, en zo ver boven de muziek zelf uitstijgt.

Buckethead – Virtuositeit

Buckethead is een van de meest eigenaardige figuren in de muziekwereld. Een gitarist die nooit in het openbaar spreekt en zich verschuilt achter een enigmatisch wit masker en een kippenemmer. Ja, zo’n emmer van KFC. Zijn optredens zijn spectaculair: hij gebruikt nunchaku terwijl hij gitaar speelt, gebruikt de emmer als drummachine en tokkelt met duizelingwekkende snelheid. Achter dat imago schuilt een gitaarvirtuoos die op meer dan 500 albums heeft meegespeeld en samenwerkte met artiesten als Iggy Pop, Mike Patton en Guns N’ Roses. Buckethead bewijst dat stilte en razernij soms perfect samen kunnen gaan.

MF DOOM – Enigmatisch

Het geval van MF DOOM is een van de meest enigmatische binnen de moderne hiphop. Een rapper die nooit zijn gezicht liet zien, altijd verborgen achter een metalen masker geïnspireerd op Doctor Doom uit de comics, een waar eerbetoon aan de schurken van inkt en papier. Live hield hij een bijna spookachtige aanwezigheid aan, ver verwijderd van de typische theatraliteit van rap, maar met een genadeloze cadans. Auteur van klassiekers als Operation: Doomsday en MM..FOOD, de helft van Madvillain naast Madlib, onderdeel van Danger DOOM met Danger Mouse, en samenwerkingen met onder anderen Ghostface Killah, Bishop Nehru en Thom Yorke. In 2020 nam een ziekte hem zijn masker voorgoed af. En hoewel schurken in strips altijd terugkeren, verdienen ze in het echte leven hun rust, en op dat moment werd MF DOOM een legende.

10 Bands die van het masker hun handelsmerk maakten – Reflectie

Voorbij de morbide nieuwsgierigheid of de extravagantie, is wat al deze artiesten bindt niet zomaar een masker, maar een intentie. Of het nu is om hun privacy te beschermen, een politiek manifest te lanceren of een parallel universum op te bouwen, het verbergen van je gezicht is een creatief middel dat net zo krachtig is als elk instrument.

In een wereld die steeds meer geobsedeerd is door zichtbaarheid en identiteit, is misschien wel het meest subversieve dat je vandaag kunt doen: verdwijnen achter een personage. En precies daar, tussen het verborgene en het verzonnene, blijft muziek nieuwe manieren vinden om de waarheid te vertellen.

Dit artikel is een bewerking van een stuk oorspronkelijk geschreven door Cristian de Sucre, die wordt vermeld als auteur van het originele Spaanstalige t.blog-artikel.