60 jaar evolutie van de bas

Van de contrabas tot de elektrische bas

De elektrische bas is al lang een van de meest natuurlijke instrumenten in de moderne muziek. Er is nauwelijks een genre tussen jazz, rock, blues, country, pop en meer, waarin het niet verantwoordelijk is voor het lage frequentiebereik. Er waren veel praktische redenen waarom het in de eerste plaats was uitgevonden en bedoeld was om de contrabas van het podium te verdringen. Hierbij een korte geschiedenis over basevolutie!

Waarom de contrabas de elektrische bas werd

Tot 60 jaar geleden was het lage frequentiebereik in de livemuziek nog voorbehouden aan de contrabas. In jazz, swing, blues en later ook in rock ‘n’ roll werden de bands luider omdat ineens de drums en elektrische gitaren in de populaire muziek werden geïntegreerd. En in deze donderstorm moest je als bassist bij kunnen blijven. Een contrabas kan door zijn constructie niet zo’n luid volume leveren, dus nam de elektrische bas assertief (in veel genres) zijn plaats in.

Het pragmatische transportprobleem

De contrabas was – en is nog steeds – een verbluffend instrument, maar tegelijkertijd ook een monster in zijn afmetingen en gewicht. De club- en live-scene werden zeer actief en op elke hoek werd muziek gespeeld. De contrabas was echter moeilijk te transporteren, een logistiek probleem van het muzikale soort. Hoe krijg je zo’n kolos van de ene job naar de andere? Nou, je zou een contrabaswiel kunnen gebruiken, maar die zijn niet altijd (denk aan steile heuvels, trappen en de bijbehorende risico’s) even handig.

Van verticaal tot horizontaal

In tegenstelling tot vandaag waren er talloze banen voor bassisten. Maar getrainde bassisten waren altijd schaars. Gitaristen kregen zelfs jobs als contrabassisten aangeboden, maar ze konden die vaak niet spelen. Er was een oplossing nodig en bassisten wilden natuurlijk mobiel zijn. Dit werd mogelijk gemaakt door de horizontale constructie en de nieuwe speelpositie. De elektrische bas konden ze gewoon over hun schouders hangen. Probeer dat eens met een contrabas!

Waarom zijn er frets toegevoegd?

Vergeet niet dat muziek snel evolueerde en daarmee ook de eisen van de baslijnen. Vooral voor snellere passages was een juiste intonatie moeilijk te bereiken. Een contrabas heeft geen frets om zich te oriënteren, maar ook hier lag een verstandige oplossing voor de hand. De ervaring met gefrette snaren was immers al aanwezig op gitaren – zowel akoestisch als elektrisch. Dus waarom zou je de concepten van gitaar en contrabas niet combineren?

How the strings changed

Ook snaarfabrikanten hebben een belangrijke rol gespeeld in het elektrische basgeluid dat vandaag de dag mogelijk is. Dankzij geavanceerde technieken in het productieproces zijn helderdere geluiden, die tegenwoordig populairder zijn, mogelijk met roundwounds oftewel de rondgewonden snaren. De eerste elektrische bassen hadden meer een vergelijkbaar geluid als de contrabas. Om deze reden waren ze uitgerust met flatwounds die heel dicht bij de darmsnaren (ja, ingewanden, van dieren) van de contrabas lagen.

De snaren op een contrabas zijn zo dik dat de vingers erg belast worden, vooral bij het slappen. Het is vrij gebruikelijk dat bassisten hun vingers afplakken. Bij de elektrische bas is dat anders. Toegegeven, je kunt gemakkelijk blaren op je vingertoppen krijgen, maar dit is niet vergelijkbaar met de vereisten van contrabassnaren.

De innovator: Fender begin jaren ’50

De eerste in serie geproduceerde elektrische bas is ontwikkeld door een zekere Leo Fender samen met George Fullerton. In 1951 kwam de legendarische Fender Precision Bass in de winkels. De naam “Precision” verwees naar het feit dat de eerste frets een precieze intonatie mogelijk maakten tijdens het spelen.

De P-Bass was een absolute revolutie, vooral voor live-muzikanten. De contrabas was inderdaad een van de meest populaire instrumenten in het begin van de 20e eeuw, in de bands had het een vaste plaats voor de lage frequenties. Echter, met zijn afmetingen was het echt moeilijk te vervoeren. De elektrische bas kon daarentegen heel gemakkelijk naar optredens worden vervoerd.

Hoe de bas werd geëlektrificeerd

De eerste Precisions van Leo Fender waren nogal rudimentair. Aan boord hadden ze slechts een single-coil pickup en een eenvoudige toonregeling met één volume en één toonregeling. De hoge tonen konden worden verlaagd om het geluid vrij dicht bij dat van een contrabas te krijgen.

Een ander doorslaggevend argument was dat de elektrische bas veel minder gevoelig was voor feedback. Dankzij de elektromagnetische elementen konden de trillingen van de stalen snaren nu nauwkeurig worden opgevangen, versterkt en gereproduceerd via versterker en luidspreker. Dit maakte hogere volumes mogelijk; de bas kon zich nu in luidere bands beter laten gelden.

Ontwikkeling van de elektrische bas van 1950 tot 2020

De instrumenten werden in de loop der jaren steeds beter en comfortabeler om te spelen. In de loop der jaren zijn 5-snarige, 6-snarige en andere exotische varianten ontstaan. In de loop van de geoptimaliseerde klankmogelijkheden en de verbeterde speelbaarheid heeft de elektrische bas ook de belangrijke stap gemaakt van een strikt “fundament” in de band naar een solo-instrument. En zoals in de muziek te zien is ondanks alle innovaties, blijven de op de jaren ’50 en ’60 geïnspireerde Reissue modellen enkele van de meest populaire.

1958 Fender P-Bass Reissue

Een (zeer onvolledige) lijst van baanbrekende elektrische bassisten:

Carol Kaye – The Wrecking Crew
Jackie Fox – The Runaways
Kim Deal – Pixies / The Breeders
Kim Gordon – Sonic Youth
Esperanza Spalding
Tal Wilkenfeld
Meshell Ndegeocello
Roy Johnson – Lionel Hampton
Bill Black – Elvis Presley
James Jamerson – The Funk Brothers
Jack Bruce – Cream
John Entwistle – The Who
Paul McCartney – The Beatles
Les Claypool – Primus
Stanley Clarke
Jaco Pastorius
Mark King – Level 42
Flea – Red Hot Chili Peppers
Marcus Miller

Bekijk ze online en bij je plaatselijke platenwinkel!

Bekijk ook deze video waarin onze Julia 5 verschillende P-bassen uitprobeert en je laat raden welke ze gebruikt. Laten we eens kijken hoe goed je oor is!

Ook dit interview met Marcus Miller is zeker het bekijken waard:

Toon alle blogs door Larry