Zo voorkom je brom en ruis in je gitaarversterker

Soms gaat er iets mis en produceert je versterker een brom of ruis in plaats van een krachtige gitaarsound. Hoewel de oorzaken kunnen variëren, is het probleem soms vrij eenvoudig op te lossen. We laten je een paar dingen zien die je kunt controleren als je versterker bromt of ruist.

Brom, ruis, geknetter: Hoe klinkt het geluid?

Er kunnen verschillende soorten bijgeluiden optreden bij een versterker. Om het probleem goed te kunnen aanpakken, is het belangrijk om het geluid goed te herkennen. Brom is een laagfrequent geluid dat meestal constant aanwezig is. Het klinkt vaak zoals het geluid dat je hoort als je de plug tegen het contactpunt houdt terwijl je de kabel inplugt met de versterker aan.

Ruis zit in een veel hoger frequentiebereik, vergelijkbaar met het geluid van golven die op het strand slaan. Ook dit soort geluid is meestal constant. Geknetter daarentegen hoor je op onregelmatige momenten en zit vaak ook in het hogere frequentiebereik. Om tot de juiste oplossing te komen, is het belangrijk dat je deze drie soorten geluiden van elkaar kunt onderscheiden.

De versterker bromt: De kabel kan kapot zijn of niet goed aangesloten

De eenvoudigste oorzaak van een brommend geluid is een kabel die niet goed is aangesloten. Voordat je andere stappen onderneemt, controleer eerst of alle kabels op je pedalboard, je gitaar en je versterker goed zijn aangesloten. Blijft de brom, dan kan een defecte kabel het probleem zijn.

In dat geval wordt het iets ingewikkelder, want dan moet je elke kabel in het signaalpad controleren. Een kabeltester is daarbij erg handig: je ziet snel of een kabel nog goed is of aan vervanging toe is.

Millenium MCT-20 Kabeltester

De versterker bromt: Aardlus

Als de kabels in orde zijn, kan er ook sprake zijn van een aardlus. Dat ontstaat wanneer de signaalaarde op meerdere plekken geaard is. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als je een pedalboard gebruikt met netgevoede effecten of een setup hebt met meerdere versterkers.

Isolator en DI-box: Lehle P-ISO

Om aardlussen te voorkomen, sluit je al je gitaarapparatuur aan op één enkel stopcontact via een stekkerdoos. Gebruik dus niet twee verschillende stopcontacten voor de versterker en het pedalboard. Dit werkt echter niet altijd. Soms ontstaat er alsnog een aardlus. Gelukkig zijn er handige hulpmiddelen die aardlussen tegengaan als je ze opneemt in het signaalpad (bijvoorbeeld vóór de ingang van de versterker). In veel gevallen verdwijnt de brom dan direct.

2-kanaals bromonderdrukker: Behringer MicroHD HD400

Aardingsbox Harley Benton GroundBox

De versterker bromt en veroorzaakt feedback: Defecte buis

Als de buizen al flink wat speeluren achter de rug hebben, kunnen sommige versterkers sterke feedback genereren. Dat gebeurt meestal wanneer je stopt met spelen. Later kan het ook leiden tot een hevige brom, voordat de buis het volledig begeeft en de versterker helemaal geen geluid meer geeft. De logische oplossing is de buis vervangen. Dit moet mogelijk door een specialist worden gedaan, omdat eindversterkerbuizen gekalibreerd moeten worden.

De versterker bromt: Storingen door singlecoil-elementen

Singlecoil-elementen kunnen ook de oorzaak zijn van bromgeluiden door elektromagnetische interferentie, meestal veroorzaakt door wisselstroombronnen. Denk aan transformatoren in voedingen, dimmers voor podiumverlichting, tl-buizen of zelfs computers. Je kunt eenvoudig testen of er interferentie is met je singlecoils door met de elementschakelaar op je gitaar een combinatie van twee elementen te selecteren.

Is het geluid dan verdwenen? Dan is het singlecoil-element dat individueel geselecteerd ruis veroorzaakt de boosdoener. Dit probleem komt vaak voor op het podium, en de enige snelle oplossing is om simpelweg een andere positie op te zoeken waar het storingsgeluid minder hoorbaar is. Hoe dichter je bij de bron van interferentie staat, hoe sterker de brom. Speel je vaak op locaties waar dit een probleem is, overweeg dan om je elementen te vervangen. Fender biedt bijvoorbeeld noiseless singlecoils aan, die beter bestand zijn tegen dit soort situaties.

Fender Ultra Noiseless ST Vint PU Set

De versterker bromt: Interferentie door wahpedalen

Het wahpedaal is vaak een zwakke schakel op het pedalboard als het om ruis en brom gaat. Net als bij singlecoils zijn veel wahpedalen gevoelig voor interferentie van transformatoren. Het wordt nog erger als je voeding met transformator zich vlak bij het wahpedaal bevindt. In dat geval kan er brom of ruis ontstaan zodra het pedaal wordt ingeschakeld.

Let er bij het inrichten van je pedalboard dus op dat je de voeding niet direct naast of onder het wahpedaal plaatst. En terwijl we het toch over pedalen hebben: fuzzpedalen kunnen ook kieskeurig zijn als het gaat om voeding en vangen soms zelfs langegolf radiostations op. Daarom gelden voor hen dezelfde regels als voor wahpedalen.

De versterker knettert: Vervuilde potmeters

Hoor je geknetter als je aan een knop van de versterker draait? Dan is de kans groot dat het glijvlak van de potmeter versleten is, waardoor het contact onbetrouwbaar wordt. Dit wordt ook wel een vuile of krakende pot genoemd.

De potmeter moet dan worden schoongemaakt of – als het geluid blijft na reiniging – vervangen worden. Gebruik slechts een kleine hoeveelheid reinigingsmiddel en laat het vervangen van een potmeter altijd over aan een specialist.

Kontakt Chemie Reiniger Spray 601

De versterker ruist: High-gain effecten en eigen ruis

Een ander fenomeen is een sterk ruisend geluid uit je versterker. Elke versterker produceert een bepaalde hoeveelheid eigen ruis, die bij hogere volumes en met veel gain – zeker bij overstuurde klanken – veel duidelijker hoorbaar wordt. Voeg je daar nog een compressor, booster, overdrive of distortionpedaal aan toe, dan kan het ruisniveau flink toenemen.

Boss NS-2 Noise Suppressor

Al deze pedalen versterken het signaal, waardoor ook het achtergrondgeluid toeneemt. Bovendien hebben veel pedalen ook hun eigen ruis. Er is geen simpele oplossing – meer vervorming betekent nu eenmaal meer ruis.

ISP Technologies DECI-MATE Pedal Decimator

Je kunt een noise gate gebruiken om je gitaar stil te houden als je niet speelt. Dat helpt enorm, want tijdens het spelen valt de ruis meestal nauwelijks op.

Mooer Noise Killer

Conclusie: Brom en ruis uit de versterker

Als je versterker vreemd klinkt, betekent dat niet meteen dat hij stuk is en jij diep in de buidel moet tasten voor een grote reparatie. Het belangrijkste is dat je het soort geluid herkent en van daaruit gericht gaat zoeken naar de oorzaak. Hopelijk helpt dit artikel je om storende geluiden onder controle te houden.

Feedback: Brom en ruis uit de versterker

Hoe ga jij om met brom of ruis uit je versterker? Laat het ons weten in een reactie.

Toon alle blogs door Larry